Plastikleri geri dönüştürmede en büyük engellerden biri farklı plastik malzemelerin hammaddelerinden dolayı onları ayırmada yaşanan zorluktur. Ayırma işlemi ayrı bir masraf ve zaman kaybı olmakla beraber işin verimini ve etkinliğini düşürmektedir. Northwestern Üniversitesi’nden bilim insanları, plastikleri ayırmak yerine seçici olarak plastikleri parçalayabilen ucuz bir katalizör geliştirdi. Bu katalizör plastikleri en yaygın poliolefinlere dönüştürerek, onların yakıt ve yağlara dönüştürülebilmesini sağlıyor.
Nature Chemistry dergisinde yayınlanan çalışmanın baş yazarı Tobin Marks, “Yeni katalizörümüz, yaygın olarak kullanılan poliolefin plastikler için bu maliyetli ve uğraştırıcı adımı atlayarak geri dönüşümü mevcut stratejilere göre daha verimli, pratik ve ekonomik hale getirebilir”,diye açıklıyor.
Marks’ın bahsettiği poliolefinler, çöp torbaları, plastik sargılar, sıkma şişeleri ve diğer tek kullanımlık ambalajların yapıldığı malzemelerdir. Dünya çapında yılda 220 milyon tondan fazla poliolefin ürün üretildiği tahmin edilmektedir. Fakat bu maddenin parçalanması son derece zor olduğu için, küresel olarak ancak %1 ila %10’u geri dönüştürülmektedir.
Tek bölgeli tasarımıyla nikel bazlı katalizör, plastik geri dönüşüm süreçlerinde kullanıldığında karbon-karbon bağlarını seçici olarak kesebilir. Bu sayede, daha kolay geri dönüşüm için yalnızca dallanmış poliolefinleri seçici olarak parçalar. Bu özellikle dikkat çekicidir, çünkü ortak yazar Yosi Kratish’in belirttiği gibi, “Poliolefinlerin zayıf halkaları yoktur. Her bağ inanılmaz derecede güçlüdür ve kimyasal olarak reaktif değildir.”
Katalizör Düşük Sıcaklıkta Çalışıyor
Bu katalizör ayrıca daha düşük sıcaklıkta çalışıyor ve plastikler üzerinde etki göstermesi için daha az hidrojen gazı gerektirir. Ayrıca, geri dönüşüm sürecinde tüm partiyi kullanılamaz hale getirip atılmasını gerektiren, borularda ve döşemelerde yaygın olarak bulunan ve plastikleri kirleten bir bileşik olan polivinil klorür (PVC) maruz kaldığında da kararlılığını korur. Aslında, PVC’nin dahil edilmesi katalizörle yürütülen süreci daha da hızlandırdı.
Özellikle her yıl ürettiğimiz plastik miktarının önümüzdeki birkaç on yıl içinde 2020’deki 464 milyon tondan 2050’de 884 milyon tona çıkması beklendiğinden, ekibin katalizörünün yakında küresel geri dönüşüm çabalarında yer alması umut edilmektedir.
Geri dönüşümde daha hızlı olabilirsek, plastik çöp yığınlarından daha hızlı bir şekilde kurtulabiliriz. Belki de bu sayede daha az yeni plastik üretilerek, doğadaki kirleten plastik yığınlarında kurtulabiliriz.
Kaynak: https://newatlas.com/environment/recycling-plastic-sorting-catalyst/