Bilim insanları ilk kez, okyanusun dibindeki ana fay hattındaki yavaş kayma hareketinden kaynaklanan tektonik basınç salınımı hareketini tespit etti. Yavaş deprem, Japonya kıyılarındaki fayın tsunami oluşturan kısmı boyunca yayılırken kaydedildi ve tektonik bir amortisör gibi davrandı. Austin Teksas Üniversitesi’nden araştırmacılar, bu olayı iki tektonik plaka arasındaki fay hattının fermuar gibi yavaşça açılması olarak tanımladılar.
Araştırma Science dergisinde yayınlandı.
UT Austin’deki Jackson Jeoloji Bilimleri Okulu’nda Teksas Üniversitesi Jeofizik Enstitüsü’nde (UTIG) doktora öğrencisi olarak bu çalışmayı yürüten Josh Edgington, “Bu, plaka arayüzü boyunca hareket eden bir dalga gibiydi, ” dedi.
Yavaş kayma depremeleri günler, haftalar süren yavaş çekim sismik olayları gibilerdir. Yavaş depremeler bilim dünyası için halen çok yenidir. Ayrıca bu olayların deprem enerjilerinin birikimi ve salınımında yani deprem döngülerinin anlaşılmasında önemli olduğu belirtiliyor. Japonya’daki Nankai Fayı boyunca yapılan ölçümler bunun doğrular nitelikte görünüyor.
Bu çığır açan araştırma, fayın okyanus çukurunda deniz tabanına en yakın olduğu kritik bölgede, açık denizde yerleştirilen sondaj deliği sensörleri sayesinde mümkün oldu.
Araştırmayı yöneten UTIG Direktörü Demian Saffer, sondaj deliklerine yerleştirilen sensörlerin birkaç milimetre kadar küçük hareketleri bile algılayabildiğini söyledi. Sığ faydaki bu tür hareketler, GPS ağları gibi kara tabanlı izleme sistemleri tarafından neredeyse hiç algılanamaz.
Okyanus Tabanındaki Sensörler Depremi Kaydetti
Ekibin sensörleri tarafından 2015 sonbaharında kaydedilen yavaş kayma depremi, fayın kuyruğu boyunca ilerledi. Bu bölge, sığ depremlerin tsunami oluşturabileceği deniz tabanına yakın bir bölgedir ve potansiyel olarak tehlikeli bir konumda tektonik basıncı hafifletir. 2020’de meydana gelen ikinci yavaş sarsıntı da aynı yolu izledi.
Nankai Fayı’nın büyük depremler ve tsunamiler oluşturduğu bilinmesine rağmen, bu keşif, fayın bu kısmının bu olaylara enerji katkısı yapmadığını, daha çok bir amortisör gibi davrandığını göstermektedir. Yani sönümleyici bir tampon gibi davranıyor.
Sonuçlar, araştırmacıların, gezegenin en büyük depremlerini ve tsunamilerini üreten tektonik kuşak olan Pasifik Ateş Çemberi boyunca subdüksiyon zonu faylarının davranışını incelemeye yardımcı olacak.
Ancak şimdi ayrıntılı olarak analiz edilebilen bu iki olay, Dünya’nın kabuğunda yayılan deformasyon dalgaları olarak görünüyor. Japonya kıyılarının yaklaşık 30 mil açığında başlayan bu hareket, sondaj deliği sensörleri tarafından fay boyunca deniz yönünde ilerlerken izlendi ve kıta kenarında dağıldı.
Her olay, fay boyunca 20 mil ilerlemek için birkaç hafta sürdü ve her biri jeolojik sıvı basıncının normalden yüksek olduğu yerlerde meydana geldi. Bu bulgu, sıvıların yavaş depremlerin anahtar bileşeni olduğuna dair güçlü bir kanıt olduğu için önemlidir. Bu, bilim camiasında yaygın olarak kabul gören bir fikirdir, ancak doğrudan bir ilişki kurmak şimdiye kadar zordu.
Japonya’nın Nankai Fayı en son 1946 yılında önemli bir deprem üretti. 8 büyüklüğündeki deprem 36.000 evi yıkmış ve 1.300’den fazla kişinin ölümüne neden olmuştu.
Gelecekte başka bir büyük deprem beklenmesine rağmen, gözlemler fayın birikmiş enerjisinin en azından bir kısmını düzenli, tekrarlayan yavaş kayma depremleriyle zararsız bir şekilde serbest bıraktığını göstermektedir. Konumu da önemlidir, çünkü fayın yüzeye en yakın kısmının, fayın geri kalanından bağımsız olarak tektonik basıncı serbest bıraktığını göstermektedir.
Bu bilgiyle donanmış bilim adamları, fayın diğer bölgelerini araştırmaya başlayarak, fayın oluşturduğu genel tehlikeyi daha iyi anlayabilirler. Saffer, bu bilginin diğer fayları anlamak için de hayati önem taşıdığını söyledi.
Araştırma Referansı:
More information: Joshua R. Edgington et al, Migrating shallow slow slip on the Nankai Trough megathrust captured by borehole observatories, Science (2025). DOI: 10.1126/science.ads9715. www.science.org/doi/10.1126/science.ads9715
Perspective: Kazushige Obara, Where slow and large earthquakes meet, Science (2025). DOI: 10.1126/science.ady7173. www.science.org/doi/10.1126/science.ady7173
Kaynak: https://phys.org/news/2025-06-scientists-capture-motion-earthquake-action.html